ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ (ΕΠΟΧΗ, 25.10.2009)

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ (ΕΠΟΧΗ, 25.10.2009)

27/10/2009, 10:12 πμ
Filed under: Χριστοφορος Παπαδοπουλος

TOΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Διάβασα το βιβλίο του Κάσδαγλη δύο φορές, την πρώτη καχύποπτα κρατώντας υπό μάλης το νυστέρι της αριστερής κριτικής, τη δεύτερη χαλάρωσα και το απόλαυσα. Δεν είναι δύσκολο να αφεθείς, θες η κοφτή γλώσσα με τις μικρές ανατροπές, η ειρωνική χρήση του αριστερού ιδιώματος, το χιούμορ και ο αυτοσαρκασμός, θες τα σύντομα αυτοτελή κεφάλαια που μπορούν να διαβαστούν με όποια σειρά διαλέγεις, χωρίς να χάσουν  ρυθμό και ειρμό, θες τα κοινά πολιτικά βιώματα… Συνεχώς σκεφτόμουνα πως το διαβάζει ένας «κανονικός» άνθρωπος, δηλαδή όλοι εκείνοι που δεν έτυχε να περάσουν από το ΚΚΕ εσωτ…

Φαντάζομαι ότι αυτοί τουλάχιστον μπορούν να είναι αποστασιοποιημένοι, σίγουρα όχι αδιάφοροι: ποιος ασχολείται στις μέρες μας με την «κοκκινοσκουφίτσα» αν δεν τον τρώει το σαράκι της Αριστεράς; Γνωρίζω παλιούς συντρόφους που αν και κομματικά ανενεργοί εδώ και πολλά χρόνια εξακολουθούν να αποκαλούν το ΚΚΕ «οι Κολιγιάννηδες», λες και δεν πέρασε ούτε μια μέρα από το 1968 και τη 12^η ολομέλεια γνωρίζω επίσης άλλους που είναι ακόμα εξαιρετικά θυμωμένοι από τη διάσπαση και την κατάργηση του ΚΚΕ εσωτ., αν και έχει περάσει σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα. Στους τελευταίους συγκαταλέγομαι εγώ, και νομίζω και ο Χριστόφορος. Για όλους αυτούς, όλους εμάς, το βιβλίο είναι οικείο και η κριτική στην Αριστερά είναι επίσης οικεία, μιλάμε την ίδια γλώσσα, μοιραζόμαστε την ίδια πολιτική παιδεία. Συνήθως διαφωνώντας ..

Γνώρισα τον Κάσδαγλη πριν από 32 χρόνια στον προθάλαμο του ψυχίατρου. Μην πάει το μυαλό σας στο κακό, επρόκειτο για τις τυπικές ιατρικές εξετάσεις για την πρόσληψη στην Εθνική Τράπεζα μετά από διαγωνισμό. Λίγες βδομάδες αργότερα με «στρατολόγησε» στο ΚΚΕ εσωτ., στο κόμμα όχι στη νεολαία όπως η ηλικία μου αλλά και η δική του ένταξη στο Ρήγα Φεραίο θα δικαιολογούσε. Η πρόφαση ήταν ότι η εργατική αχτίδα του κόμματος ήταν αδύνατη. Στην πραγματικότητα δεν ήθελε μια μεροληπτική εμπλοκή μου, λόγω προτέρου βίου, με τις συγκρούσεις που οδήγησαν στη Β Πανελλαδική. Η κοινή κομματική μας ένταξη άντεξε κοντά μια δεκαετία. Η κοινή πολιτική ένταξη συνεχίζεται ακόμα. Ο τελευταίος σταθμός στην κοινή κομματική μας διαδρομή ήταν  οι μέρες της διάσπασης το 1987, ταγμένοι και οι 2 με την «αναβάθμιση»,  η μία από τις 2 ψυχές του ενιαίου ΚΚΕ εσωτ., η άλλη ήταν  η «μετεξέλιξη», η πρόγονος δηλαδή της ΕΑΡ και της Ανανεωτικής Πτέρυγας του Συνασπισμού. Η παραπάνω επισήμανση δεν γίνεται για λόγους βιογραφικούς ή νοσταλγίας, αν και η τελευταία υπάρχει μπόλικη στο βιβλίο και στην δική μου παρουσίαση. Κατά τη γνώμη μου είναι το κλειδί στην πολιτική αποκωδικοποίηση του βιβλίου. Ο Κάσδαγλης, βεβαίως, είναι παιδί του ΚΚΕ εσωτ., ταυτόχρονα όμως είναι «αποπαίδι» της λεγόμενης αριστερής αντιπολίτευσης στο Εσωτερικό, δηλαδή είναι με όλους εκείνους και όλες εκείνες που διαφωνούσαν με την ΕΑΔΕ και την ΑΣΔΗΣ, που υποτιμούσαν το ΑΕΜ και στήνανε εργοστασιακά και επιχειρησιακά σωματεία, που καγχάζανε με την «πράσινη ΕΑΔΕ», που τα «παίρνανε» με τον Λεωνίδα Κύρκο. Φαίνεται εξ άλλου σε πολλά κεφάλαια του βιβλίου. Ο Κάσδαγλης χρησιμοποιεί τον όρο «ανανεωτική αριστερά» καταχρηστικά, με πλήρη επίγνωση της κατάχρησης,-το ΚΚΕ εσωτ δεν επιχείρησε να ανανεώσει την Αριστερά, την κομμουνιστική στρατηγική προσπάθησε να ανανεώσει, ανεξάρτητα αν οι αναλύσεις του επηρέασαν ολόκληρη σχεδόν την Αριστερά. Ο Χριστόφορος δεν είναι από εκείνους που θα τα δίνανε όλα για τα δευτερεύοντα, -για τις λέξεις και τους όρους- τον αφορούν οι πρωτεύουσες αντιθέσεις, τον συνεπαίρνουν οι μεγάλες μάχες. Στην πραγματικότητα είναι ένας αθεράπευτος «λενινιστής», η συγκυρία, το τάιμινγκ είναι καθοριστικά, ο προγραμματικός πραγματισμός συνδυάζεται με τον κοινωνικό ριζοσπαστισμό του στο λενινιστικό αξίωμα «να αδράξουμε τη στιγμή». Η συνδικαλιστική του διαδρομή έχει μπόλικα τέτοια παραδείγματα, αλλά φαντάζομαι ότι αυτά θα είναι η ύλη ενός επόμενου βιβλίου.

Η «εμμονή» του Κάσδαγλη είναι το Πρόγραμμα της Αριστεράς∙ την εντοπίζεις, άλλωστε, σε αρκετά κεφάλαια του βιβλίου και σε πολλές αναφορές, μόνο που στην πραγματικότητα αναζητά και απαιτεί ένα «μίνιμουμ πρόγραμμα» απάντησης στη συγκυρία. Δεν είναι αφελής, ούτε ανυποψίαστος, γνωρίζει τις παγίδες τόσο του κυβερνητισμού, όσο και της κεντροαριστεράς. Γνωρίζει επίσης ότι δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις   για το μέγιστο πρόγραμμα της Αριστεράς για το σοσιαλισμό, υπάρχουν μεγάλα κεφάλαια  επαναδιαπραγμάτευσης και αναστοχασμού. Βλέπετε η «κατάρρευση» δεν έπεσε μόνο στα κεφάλια των κομμάτων του σοβιετικού μαρξισμού και του τριτοδιεθνιστικού κομμουνισμού, πήρε μπάλα και τα κριτικά μαρξιστικά ρεύματα, παρά την δομική αντιπολίτευση στην ΕΣΣΔ και στον «υπαρκτό». Για τον Κάσδαγλη το μίνιμουμ πρόγραμμα είναι η μέθοδος για να εγκατασταθεί η Αριστερά στην πολιτική σφαίρα, γνωρίζει από τη θητεία του στην Κομμουνιστική ανανέωση, από τον Πουλαντζά και τον Αλτουσέρ, ότι οι αγώνες των κοινωνικών κινημάτων, τα αιτήματα των εργατικών συνδικάτων δεν είναι το πρόγραμμα, είναι η προϋπόθεση. Εκείνος θέλει ένα ελάχιστο πρόγραμμα μάχιμο και ανταγωνιστικό με εκείνα των κομμάτων εξουσίας, πειστικό και κοστολογημένο στις συνέπειές του, που να μπορεί να κεφαλοποιεί –πολιτικοποιώντας- τους υφιστάμενους αγώνες και να διεγείρει νέους καθολικούς σε ένα ανώτερο επίπεδο μετασχηματισμών. Θεωρώ ότι στο ΣΥΡΙΖΑ αυτή την ιδέα δουλέψαμε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, επιτυχώς, βοήθησε και η διαχείριση του Τσίπρα στην εμβέλεια της. Από την άλλη στην ανάλυσή του οσυγγραφέας υποτιμά τα πραγματικά περιστατικά της στρατηγικής αναζήτησης, τη μέθοδο και τα κεκτημένα. Παιδί της πολιτικής και της κοινωνίας όπως προείπαμε , βεβαίως με πολύτιμές θεωρητικές εγγραφές στο πολιτικό του παλμαρέ.

Δεν είναι τυχαίο ότι όταν «μπούκωσε» με το συνδικαλισμό στράφηκε στη δημοσιογραφία. Οι επίμονοι αριστεροί μοιάζουν με τους μεξικανούς χωρικούς, έχουν 2 μόνο επιλογές: τα κοινωνικά κινήματα ή την αριστερή δημοσιογραφία, όπως οι άλλοι έχουν την εκκλησία ή την χωροφυλακή. Όταν μιλάμε για νομιμότητα βεβαίως. Οι εφημερίδες, ιδιαίτερα οι μεγάλες εφημερίδες που δούλεψε ο Χριστόφορος, δεν είναι ο κατάλληλος τόπος για να διεξαχθεί η στρατηγική αναζήτηση. Όμως η αναζήτηση υπάρχει και μάλιστα πλανητική αφού συμβάλλονται διανοούμενοι και πολιτικά ρεύματα από την Λατινική Αμερική, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ μέχρι τον τόπο μας, και όλα στο έδαφος του δημοκρατικού δρόμου για το σοσιαλισμό και των καθημερινών διαρθρωτικών αλλαγών. Με ένα ακαθόριστο τρόπο συνομιλούν για αυτά  πολλοί και απρόσμενοι: από τον Μάικλ Άλμπερτ του Z. Magazine στις ΗΠΑ, τον Στέντιλε του κινήματος των ακτημόνων στη Βραζιλία, τον Λίο Πάνιτς στον Καναδά, τον Μισέλ Λεβί στη Γαλλία, μέχρι τα μέρη μας ένθετα αριστερών εφημερίδων όπως τα Ενθέματα της Αυγής και το Εντός Εποχής, ακόμα περιοδικά όπως οι Θέσεις και στο παρελθόν ο Πολίτης του Άγγελου Ελεφάντη. Μακριά βεβαίως από τα λαμπερά φώτα της μεγάλης δημοσιότητας, αλλά θυμηθείτε πάντα οι μεγάλες ιδέες εκκολάπτονται στα υπόγεια. Ο Μαρξ έλεγε ότι δεν δίνουμε «συνταγές για τις κουζίνες του μέλλοντος», με την έννοια ότι οι γενιές που θα αναλάβουν το μετασχηματισμό της κοινωνίας θα βρουν και τους τρόπους για να τον υλοποιήσουν. Οι γενιές της Αριστεράς σήμερα εργάζονται πάνω σε «νέες συνταγές», στο πρόγραμμα του Συνασπισμού για παράδειγμα, που ο Χριστόφορος το κατακρίνει σαν φλύαρο, υπάρχουν έννοιες κλειδιά, όπως η οικονομία των αναγκών και η επανα-οικειοποίηση των δημόσιων αγαθών και του δημόσιου χώρου, ικανές για να οργανώσουν όχι μόνο το άμεσο, αλλά το μεγάλο πρόγραμμα της Αριστεράς.

Κατά τη γνώμη μου το ποιο σημαντικό μέρος του βιβλίου είναι όταν μιλά για την κρίση των αρχηγικών και ιεραρχικών κομμάτων και την κριτική του κομματικού φαινομένου∙ εκεί ο Κάσδαγλης δίνει τα ρέστα του. Έχει γράψει εξ άλλου πολλά χιλιόμετρα κομματικής ένταξης, σε πυκνές περιόδους, όπου η αμφισβήτηση ήταν στο φόρτε της. Όχι σαν σήμερα, που όταν μιλάς για την κρίση των κομμάτων οι περισσότεροι καταλαβαίνουν την μιντιακή τηλεδημοκρατία του Γιώργου Παπανδρέου.

Είναι καταλυτικός όταν «τα χώνει» στο Συνασπισμό και στο ΣΥΡΙΖΑ για τα ελλείμματα δημοκρατίας, για τον αρχηγισμό και τον παραγοντισμό, για τις τάσεις που αντί για ρεύματα ιδεών έχουν καταντήσει υποσυστήματα αναπαραγωγής της κομματικής εξουσίας και των βουλευτικών εκπροσωπήσεων. Γράφει για αυτά όχι με γλώσσα εισαγγελέα αλλά τρυφερά και οργισμένα ταυτόχρονα. Δεν είναι υπεράνω, όλα αυτά τα έζησε και κυρίως τα ένιωσε, μερικά από αυτά τα έκανε και ο ίδιος στο παρελθόν. Γνωρίζει από πρώτο χέρι, το γνώριζε ήδη από την εφηβεία του στη δεκαετία του 70, ότι το μπολσεβίκικο κόμμα, το κόμμα νέου τύπου του Λένιν, δεν αντιστοιχεί στις πολλαπλές ταυτότητες των σύγχρονων κοινωνιών. Ότι τα αυστηρό ιεραρχικά και μονολιθικά κόμματα μπορεί τότε να αντιστοιχούσαν στις συνθήκες του πολεμικού κομμουνισμού, σε βάρος πάντα όμως της δημοκρατίας των μελών.

Ο Κάσδαγλης δεν είναι ένας παραιτημένος αριστερός που ζει με τις αναμνήσεις του, αντιθέτως παρακολουθεί τις εξελίξεις και τα νέα κριτικά ρεύματα, παρεμβαίνοντας στη δημόσια συζήτηση μέσα από τη Γαλέρα και τώρα με το βιβλίο του.  Ο «ανοιχτός κώδικας» για παράδειγμα που προτείνει ως μια διαδικασία διαβούλευσης και συνομολόγησης έχει την καταγωγή του στις εμπειρίες του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ. Το «ανεξήγητο» βέβαια είναι ότι αυτές οι εμπειρίες ξεχάσθηκαν από τις ηγεσίες του Συνασπισμού και του ΣΥΡΙΖΑ όταν  η κοινή δράση στο πλαίσιο του Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουμ ήταν ακριβώς το κεκτημένο πάνω στο οποίο δημιουργήθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ. Συνεπής με τα παραπάνω ο Κάσδαγλης ερμηνεύει την πρόσφατη κρίση του ΣΥΡΙΖΑ ως την έκρηξη της μεγάλης αντίφασης  του να κάνει αριστερή πολιτική ο ΣΥΡΙΖΑ με όχημα ένα γραφειοκρατημένο πολιτικό οργανισμό. Ανάλυση που προσυπογράφω, ελπίζοντας πάντα ότι η κρίση και η έκρηξη μπορούν να αποτελέσουν το μπινγκ μπανγ της Αριστεράς που ονειρευόμαστε.

Το κείμενο στηρίζεται στη «συμβολή» του Χριστόφορου Παπαδόπουλου στην παρουσίαση του βιβλίου του «Η Αριστερά και ο κακός λύκος» του Χριστόφορου Κάσδαγλη, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οξύ 2009. Πρωτοδημοσιεύτηκε στην Εποχή (25.10.2009).

3 Σχόλια

3 Σχόλια so far
Σχολιάστε

RSS feed for comments on this post. TrackBack URI