ΤΗΣ ΝΤΙΝΑΣ  ΒΑΪΟΥ

Με αφορμή τις μικρές και μεγάλες καταιγίδες που χτύπησαν τον χώρο της ανανεωτικής αριστεράς από το καλοκαίρι κι εδώ, αλλά και την 3η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ, οι σελίδες της Αυγής και της Εποχής κατακλύσθηκαν από αναλύσεις, απόψεις, θέσεις. Συνέχεια →

ΕΠΟΧΗ 6/9/09

ΤΗΣ ΣΙΣΣΥΣ ΒΩΒΟΥ

Με την ευκαιρία της έκτακτης προκήρυξης εκλογών και ενόψη των προετοιμασιών του ΣΥΡΙΖΑ για την κάθοδο σε αυτές, σκεφθήκαμε να θέσουμε κάποια ζητήματα δημοκρατίας και αντιπροσωπευτικότητας, που βεβαίως τίθενται για πολλοστή φορά, αλλά δυστυχώς δεν έχουν ικανοποιηθεί γιατί πάντα, κατά σύμπτωση, υπάρχουν «άλλες προτεραιότητες, επείγουσες». Συνέχεια →

Αυγή 06/09/2009  
 Της ΤΖΙΝΑΣ ΠΟΛΙΤΗ

Το άρθρο του Κ. Καναβούρη «Η Τιμή και τα Τούβλα» («Κ.Α.» 30.8.09), αρχίζει με μια προσωπική κατάθεση για τη στενή, φιλική σχέση που τον συνδέει από χρόνια με τον Π. Κοροβέση. Ανάμεσα σε αυτά που αναφέρει ότι μοιράζονται οι δύο φίλοι, είναι και «η απέραντη αγάπη μας για την ποίηση, ο έξοχος και σεβαστικός θαυμασμός μας για το γυναικείο φύλο». Συνέχεια →

(Αυγή 28/07/2009)

ΤΗΣ  ΕΥΗΣ ΠΑΤΚΟΥ

Διαβάζοντας το άρθρο του κ. Κώστα Κωτσάκη, αρχιτέκτονα , που δημοσιεύθηκε στην Αυγή της Κυριακής 12-7-2009 με τίτλο «Κάποιες σκέψεις για το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης», εντυπωσιάστηκα πράγματι από κάποιες διατυπώσεις του προς το τέλος, όπως: Συνέχεια →

ΑΥΓΗ 22/03/2009
Της Έφης Αβδελά

Η πρωτοφανής επίθεση ενάντια στην Κωνσταντίνα Κούνεβα λίγο πριν τις γιορτές των Χριστουγέννων προκάλεσε ένα επίσης πρωτοφανές κίνημα αλληλεγγύης, που οργανώθηκε πραγματικά από τα κάτω και τροφοδοτήθηκε από το κλίμα που δημιούργησε η εξέγερση του Δεκέμβρη. Συνέχεια →

ΤΟΥ ΕΥΚΛΕΙΔΗ ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΥ

Στη πρόσφατη συνάντηση των γυναικών του ΣΥΡΙΖΑ έγιναν πολλές, και καλές, παρεμβάσεις για μια μεγάλη γκάμα ζητημάτων, από τη σεξουαλική παρενόχληση μέχρι τις εργασιακές σχέσεις, από την ανεργία μέχρι το ρόλο των ΜΜΕ στην αναπαραγωγή του σεξισμού, και από την απαξίωση των γυναικών στα συλλογικά υποκείμενα της αριστεράς μέχρι τα ειδικά προβλήματα των μεταναστριών. Αλλά έλλειπαν σε κάποιο βαθμό, ή έτσι μου φάνηκε τουλάχιστον, οι συνδετικοί κρίκοι, στο επίπεδο ιδεολογίας και προτάσεων, που θα μπορούσαν να αναβαθμίσουν τη συνολική φεμινιστική οπτική στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, επιτρέποντας έτσι το μοβ να σταθεί ισότιμα με την κόκκινη και την πράσινη συμβολή.

Ανησυχώ, γιατί μου φαίνεται ότι η φεμινιστική συμβολή αντιμετωπίζει μια σχετική οπισθοχώρηση την τελευταία περίοδο. Κάτι που δεν συμβαίνει με την οικολογική συμβολή. Αποτελεί κοινός τόπος στην αριστερά ότι η κρίση που έχει ξεσπάσει στο καπιταλιστικό σύστημα είναι συγχρόνως οικονομική και οικολογική. Οι οικολογικές αναλύσεις, ιδιαίτερα αυτές που ονομάζονται οικο-σοσιαλιστικές,  ήταν έτοιμες από καιρό για την ερμηνεία της κρίσης και για την παραγωγή προτάσεων. Η κυριαρχία της ποσοτικοποίησης, η παραγωγή ως αυτοσκοπός, ο ρόλος του κέρδους στην περιθωριοποίηση κοινωνικών αναγκών, και πολλά άλλα, έχουν μπει στο στόχαστρο των οικολόγων αναλυτών και ακτιβιστών. Όπως γράφει ο Μισέλ Λεβί «τόσο ο σοσιαλισμός όσο και η οικολογία επικαλούνται ποιοτικές αξίες – για τους σοσιαλιστές, η αξία χρήσης, η ικανοποίηση των αναγκών, η κοινωνική ισότητα˙για τους οικολόγους, η προστασία της φύσης και η οικολογική ισορροπία. Και οι δύο αντιλαμβάνονται την οικονομία ως κάτι ενσωματωμένο στο – κοινωνικό ή φυσικό – περιβάλλον».

Και υπάρχει και συμπόρευση στο επίπεδο στόχων και μέσων πολιτικής για τη σημερινή συγκυρία. Προτάσεις για πράσινες επενδύσεις και πράσινους προϋπολογισμούς, και την ίδια στιγμή μια αναγνώριση ότι πρέπει να  προωθήσουμε θεσμούς και πρακτικές συμμετοχής και δημοκρατικής παρέμβασης. Δηλαδή βλέπουμε μια κοινή κριτική των τεχνοκρατικών λύσεων. Για να αντιμετωπιστούν οι κοινωνικές ανάγκες, και να εδραιωθεί μια άλλη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, χρειάζεται, πέρα από των κηρυγμάτων και τεχνοκρατικών λύσεων, πρακτικές μέσα από τις οποίες τα άτομα θα μπορέσουν να επιβάλουν λύσεις και να εξασφαλίσουν ότι αυτές οι λύσεις θα εφαρμοστούν. Δεν ισχυρίζομαι ότι είμαστε κοντά σε ένα πρόγραμμα όπου η πράσινη και η κόκκινη συμβολή θα συνυπάρχουν με τέλεια αρμονία. Υπάρχουν πολλές αντιφάσεις και εντάσεις. Για παράδειγμα αρκετοί και αρκετές στην αριστερά ακόμα βλέπουν το σοσιαλισμό σαν το όχημα αυτό που θα μπορέσει να εξασφαλίσει την όλο και μεγαλύτερη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Από την άλλη μεριά πολλές αναλύσεις από την μεριά των οικολόγων υποτιμούν την ισχύ των καπιταλιστικών δομών˙ δομές που χρειάζεται να ξεπεραστούν αν είναι να εφαρμοστούν τα οράματά της οικολογίας. Αλλά νομίζω ότι είμαστε πιο κοντά από ποτέ στις αναγκαίες συνθέσεις που επιβάλλουν οι καιροί.

Μπορούμε να πούμε το ίδιο για τη μοβ συμβολή; Νομίζω όχι. Και προφανώς οι λόγοι θα είναι πολλοί. Δεν θα τους εξετάσω εδώ˙ θα υπάρχουν άλλοι και άλλες πιο αρμόδιες για αυτή τη δουλειά. Ο λόγος όμως που παρεμβαίνω στη συζήτηση είναι ότι μου φαίνεται ότι η πρώτη ύλη, τουλάχιστον στο επίπεδο της ιδεολογίας και σε αυτό των προτάσεων, υπάρχει για την ισότιμη συμβολή του μοβ. Μου φαίνεται, δηλαδή, ότι η φεμινιστική κριτική, που ήδη υπάρχει, είναι εξίσου σχετική στη συγκυρία αλλά δεν έχει αξιοποιηθεί στο ίδιο βαθμό με αυτή της οικολογίας.

Για παράδειγμα, η φεμινιστική κριτική, ανεξάρτητα από τις βαθύτερες αιτίες των φαινομένων που εξετάζει, παρέχει μια παρόμοια κριτική για τις αξίες της αγοράς και του κέρδους. Η κυρίαρχη ιδεολογία και οι κυρίαρχες δομές των κοινωνιών μας δεν είναι μόνο καταστροφικές για τη σχέση μεταξύ ανθρώπων και φύσης, αλλά για τη σχέση μεταξύ αντρών και γυναικών. Παρομοίως το κυρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης στρέφεται στην ποσοτική ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων σε βάρος των κοινωνικών σχέσεων. Δηλαδή η κριτική του φεμινισμού μπορεί να αρχίζει από τη σχέση ανδρών και γυναικών, αλλά γρήγορα επεκτείνεται στις κοινωνικές σχέσεις γενικότερα. Ακριβώς επειδή οι γυναίκες – στο σπίτι, στην κοινότητα, στην αγορά εργασίας – αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη καταπίεση, είναι σε θέση να γενικεύσουν την εμπειρία τους και να οραματιστούν μια κοινωνία με καλύτερες σχέσεις σε όλα τα επίπεδα.

Ο συνδετικός κρίκος των σχέσεων είναι πολύ ευέλικτος και έτσι έχει τη δυνατότητα να γενικεύσει την κριτική των φεμινιστριών και άρα να αναδείξει τη γενικότερη σημασία των προτάσεων τους. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τις προτάσεις που θέλουν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για να μη χαρακτηρίζονται οι σχέσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών από τη βία, την επιβολή και από άλλους πιο αόρατους μηχανισμούς. Η λογική επέκταση είναι ότι ισότιμες σχέσεις δεν μπορούν να θεμελιωθούν σε μια αγορά εργασίας που συστηματικά διακρίνει κατά των γυναικών. Ή σκεφτείτε τις προτάσεις στο επίπεδο της κοινότητας, που υπάρχουν, για θεσμούς που θα επέτρεπαν το βάρος της φροντίδας – των παιδιών, των ηλικιωμένων, των αρρώστων αλλά και των άλλων ομάδων που έχουν προσωρινές ή μόνιμες ανάγκες – να μοιραστεί με πιο δίκαιο τρόπο μεταξύ ανδρών και γυναικών. Από μια τέτοια αφετηρία, μπορούμε να γενικέψουμε. Χρειαζόμαστε στη σημερινή συγκυρία όχι μόνο μια τεράστια αύξηση των πράσινων επενδύσεων, αλλά μια παρόμοια επένδυση στο κοινωνικό κράτος που θα είχε σαν στόχο τις κοινότητες μας και τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων μέσα σε αυτές, που τόσο έχουν διαλυθεί την εποχή του νεοφιλελευθερισμού.

Συγχρόνως η φεμινιστική κριτική συμμερίζεται, και με το παραπάνω, ότι η εναλλακτική πρόταση πρέπει να αμφισβητεί όχι μόνο τους στόχους αλλά και τα μέσα της πολιτικής. Για να δώσω μόνο ένα παράδειγμα, οι φεμινίστριες που έχουν ασχοληθεί με την κοινωνική πολιτική έχουν δώσει μεγάλη έμφαση στο να ακουστούν οι συλλογικότητες που χρειάζονται ενίσχυση – δεν μπορείς να επενδύεις σε σχέσεις χωρίς όλα τα μέλη των νέων σχέσεων που θα εδραιωθούν να έχουν λόγο. Με λίγα λόγια οι φεμινίστριες δεν επιθυμούν την επιστροφή στο παλιό ιεραρχικό κοινωνικό κράτος της σοσιαλδημοκρατίας.

Δεν ξέρω βέβαια αν η έννοια των σχέσεων είναι επαρκής για τη δουλειά του συνδετικού κρίκου. Απλώς ισχυρίζομαι ότι χρειάζονται κάποιοι κρίκοι για να δει ο κόσμος της αριστεράς ότι η φεμινιστική σκοπιά δεν είναι μερική, ότι όπως και η οικολογική, αφορά σχεδόν το σύνολο του προβληματισμού μας ως αριστερά. Βεβαίως και εδώ θα υπάρχουν αντιφάσεις και εντάσεις στη σύνθεση – πως θα μπορούσαν να ήταν τα πράγματα αλλιώς; Τελειώνω με δύο λόγους που ίσως εμποδίζει τη μοβ συνιστώσα από το να προχωρήσει σε κάποιες γενικεύσεις για να επηρεαστεί το σύνολο του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ. Και οι δύο έρχονται από ευγενή κίνητρα, αλλά νομίζω ότι πρέπει να ξεπεραστούν.

Ο πρώτος έχει να κάνει με τη μερικότητα ως πολιτική στάση. Όπως και πολλά άλλα κινήματα, ιδιαίτερα αυτά που έχουν παίξει ρόλο στο παγκόσμιο κοινωνικό φόρουμ, υπάρχει μια εμμονή στο μερικό και μια δυσπιστία στην πολιτική των κομμάτων, και γενικότερα, στην κεντρική πολιτική σκηνή. Βέβαια αυτή η στάση δεν είναι άσχετη με το πώς οι άντρες, που κυριαρχούν στα κόμματα και στην κεντρική πολιτική σκηνή, κατανοούν την άσκηση πολιτικής. Κάθε άλλο μάλιστα. Αλλά χρειάζεται η φεμινιστική συνιστώσα, να συνδυάσει τα καλά της μερικότητας, με την ανάγκη να κάνει τις γενικεύσεις αυτές που μπορούν να αλλάξουν όχι μόνο τα προγράμματα της αριστεράς αλλά και την πρακτικής της.

Ο δεύτερος λόγος, παραδόξως, έρχεται από διαφορετική κατεύθυνση. Πολλές γυναίκες, και αρκετές φεμινίστριες, δε θα συμμεριζόταν την ιδέα που υποστήριξα παραπάνω˙ δηλαδή ότι οι γυναίκες έχουν μια συγκεκριμένη οπτική γωνιά λόγου της θέσης τους στην οικογένεια, στην αγορά εργασίας και στην κοινότητα. Θα ισχυριζόταν ότι όλοι και όλες έχουμε την πρόσβαση στα ίδια εμπειρικά στοιχεία και στην ίδια αλήθεια. Δεν είναι θέμα γυναικών και αντρών, αλλά θέμα αντικειμενικότητας. Το θέμα της αντικειμενικότητας είναι δύσκολο. Αλλά νομίζω ότι στο σημείο που μπορούμε να υποστηρίξουμε την ύπαρξη της, τότε η όποια αντικειμενικότητα θα πρέπει να θεμελιωθεί μόνο όταν πάρουμε υπόψη όλες τις οπτικές σκοπιές που υπάρχουν. Το πρόβλημα είναι ότι στη δική μας αριστερά η αντικειμενικότητα πολύ συχνά θεμελιώνεται πάνω στη βάση της περιθωριοποίησης της φεμινιστικής οπτικής. Για να αντιστραφεί αυτή η πραγματικότητα επιχειρηματολόγησα ότι χρειάζονται να βρεθούν οι συνδετικοί κρίκοι που θα αναδείξουν την ευρύτερη σημασία της φεμινιστικής συμβολής. Δεν ισχυρίζομαι, βέβαια, ότι είναι το μόνο που χρειάζεται να γίνει για την τόση αναγκαία ισοτιμία του μοβ.

Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος είναι καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και μέλος της ΚΠΕ του ΣΥΝ

Αυγή, Νοέμβριος 2008

της Εύης Πάτκου

Διαβάζοντας προσεκτικά τις θέσεις για το 5ο Συνέδριο διαπιστώνουμε ότι οι αναφορές στο γυναικείο και τα ζητήματα φύλου είναι για πρώτη φορά αρκετές και εκτενείς. Αποδεικνύεται ετσι και πάλι πως ο ΣΥΝ είναι, με διαφορά, ο πολιτικός οργανισμός με τη μεγαλύτερη ανοικτότητα στο γυναικείο ζήτημα. Συνέχεια →

ΤΗΣ ΕΥΗΣ ΠΑΤΚΟΥ

Χρονογραφήματα, σχόλια, δελτία τύπου μας κατακλύζουν και αυτή την επέτειο της 8^ης Μαρτίου. Κείμενα που επεξεργάζονται στερεότυπες εικόνες γυναικών, διαμορφώνοντας γυναικεία πρότυπα προς μίμηση ή προς αποφυγή. Δελτία τύπου πολλών κομμάτων που φαντάζουν σαν επετειακές υποχρεώσεις, να ασχοληθούν με το μισό του πληθυσμού, ενώ όλο τον υπόλοιπο καιρό αδιαφορούν. Ένας λόγος περί γυναικών, για μια φορά τον χρόνο, με τις γυναίκες πάλι παθητικές αποδέκτριες.

Μ΄ όλη την κατάχρηση της επετείου, που γίνεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, και παρόλο που το νόημά της έχει χαθεί μέσα στις μαζικές εξόδους διασκέδασης πολλών γυναικών, στα «χρόνια πολλά» και στα προσφερόμενα λουλούδια, δίνεται ωστόσο μια ευκαιρία να μιλήσουμε για τις διακρίσεις σε βάρος των γυναικών που συνεχίζουν να υπάρχουν, για τις σχέσεις εξουσίας μεταξύ των φύλων, για τα πατριαρχικά στερεότυπα, για τη βία κατά των γυναικών, για την ανεργία των γυναικών που φτάνει στο 13%, για την ανασφάλιστη εργασία που στο 60% αφορά γυναίκες.

Στις 8 Μαρτίου, οι γυναίκες τιμούν την πρώτη γυναικεία διαδήλωση της ιστορίας. Μια διαδήλωση εργατριών στις βιοτεχνίες ενδυμάτων της Νέας Υόρκης το1857 (ή το 1858, ή ίσως το 1875). Οι εργάτριες εκείνες διαδήλωσαν απαιτώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας, ωράριο 10 ωρών και ισότιμα δικαιώματα για τις γυναίκες. Δέχθηκαν την επίθεση της αστυνομίας και η συγκέντρωση διαλύθηκε. Οι αγώνες τους όμως συνεχίστηκαν και τα επόμενα χρόνια με ενθουσιασμό και πείσμα. Το 1910, στην Β΄ παγκόσμια συνδιάσκεψη των Σοσιαλιστριών στην Κοπεγχάγη, με πρόταση της γερμανίδας σοσιαλίστριας Κλάρας Τσέτκιν, καθιερώθηκε η 8^η Μαρτίου ως Παγκόσμια μέρα της Γυναίκας σε ένδειξη τιμής στις ιστορικές συγκεντρώσεις της Νέας Υόρκης, ως μέρα πάλης για τα δικαιώματα των γυναικών και κυρίως για το δικαίωμα ψήφου, που ακόμα δεν είχε κατακτηθεί.

Ακολούθησαν μεγαλειώδεις πορείες: στην Νέα Υόρκη τον Μάρτιο του 1912 διεκδικώντας ισότιμα δικαιώματα στην εργασία, στη Γερμανία 8 Μαρτίου του 1914 με κύριο αίτημα την ψήφο, που κατέκτησαν τέσσερα χρόνια αργότερα. Στη Γαλλία την ίδια μέρα οι σοσιαλίστριες έκαναν την πρώτη τους εμφάνιση με 60.000 γυναίκες διαδηλώτριες. Στη Ρωσία, στην Πετρούπολη, οι γυναίκες διαδήλωναν στις 8 Μαρτίου (23 Φεβρουαρίου με το Ιουλιανό ημερολόγιο) του 1917 και πολλές εργάτριες στην κλωστοϋφαντουργία έκαναν απεργία – μια εξέγερση που υπήρξε προοίμιο της μεγάλης Ρωσικής Επανάστασης.

Στη δεκαετία του 1920 η 8^η Μαρτίου γιορτάζεται από τα κόμματα της Κομμουνιστικής Διεθνούς ως ημέρα (κοινής με τους άνδρες) πάλης για τα γυναικεία ζητήματα. Στην Ελλάδα καθιερώνεται το 1924 και γιορτάζεται κυρίως από το ΚΚΕ τόσο στο μεσοπόλεμο όσο και μεταπολεμικά, ενώ είναι περιορισμένη η αναφορά στην ημέρα αυτή από τα σοσιαλιστικά κόμματα ή τους γυναικείους φορείς της εποχής εκείνης. Η επέτειος, δηλαδή, στην Ελλάδα εκείνη την εποχή χαρακτηρίζεται αριστερή και παίζει σημαντικό ρόλο στην ένταξη των γυναικών στην πολιτική και κομματική ζωή. Η Ημέρα της Γυναίκας θα διευκολύνει την εισαγωγή ενός διαφορετικού προβληματισμού στην προσέγγιση του γυναικείου ζητήματος στο κόμμα ανοίγοντας το ζήτημα της «πάλης ενάντια στον διπλό ζυγό» (ανδρικό και καπιταλιστικό) με σαφή, από την άλλη πλευρά, τη φροντίδα της διαφοροποίησης από τον λεγόμενο «αστικό φεμινισμό».

Η Ημέρα της Γυναίκας επιζεί στις εξορίες του Μεταξά, στην κατοχή, χρησιμεύει στη στρατολόγηση στο ΕΑΜ, γιορτάζεται στην ελεύθερη Ελλάδα, στο βουνό, στην προσφυγιά, στις φυλακές… Ως την πτώση της χούντας.

Στη δεκαετία του 1970 τα πράγματα αλλάζουν. Η Ημέρα της Γυναίκας έχει χάσει τη σημασία που είχε στο μεσοπόλεμο. Οι γυναίκες της Αριστεράς δεν την έχουν ανάγκη για να εμφανιστούν στο δημόσιο χώρο. Ταυτόχρονα, έχουμε την αναγέννηση του γυναικείου κινήματος και η 8^η Μαρτίου ξαναβρίσκει την συμβολική της σημασία στους αγώνες των γυναικών για απελευθέρωση. Το 1977 ο ΟΗΕ προτείνει για Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας την 8^η Μαρτίου. Πλήθος από γυναικείες ομάδες και οργανώσεις δίνουν το δικό τους στίγμα, με αποκορύφωμα την μεγάλη συγκέντρωση των γυναικών στα Προπύλαια (7 Μαρτίου 1980) με αίτημα την αλλαγή του οικογενειακού δικαίου. Μετά αρχίζει η κατάχρηση της ημέρας και η απόσυρση των φεμινιστριών με το γνωστό σύνθημα «Δεν γιορτάζουμε, δεν δεχόμαστε επισκέψεις». Στη προκήρυξη της Κίνησης Δημοκρατικών Γυναικών για την 8^η Μαρτίου 1986 διαβάζουμε : «Όλοι μιλάνε για τη ‘γιορτή’, βγάζουν λόγους, πανηγυρίζουν, αφιερώνουν, καθησυχάζουν τη συνείδησή τους. Κάτι μεταξύ Εθνικής Εορτής και επετείου. Εμείς νιώθουμε αποστροφή για όλα αυτά. Η χρησιμοποίησή μας τη μέρα τούτη είναι το άλλοθι της κοινωνικής σιωπής για όλο τον άλλο χρόνο…» .

Η 8^η Μαρτίου ξεκίνησε εργατική – σοσιαλιστική, συνέχισε κομμουνιστική και αναβίωσε ως φεμινιστική. Και σήμερα τι έχουμε να πούμε; Πολλά, αλλά εγώ θα μείνω μόνο σ΄ αυτό το «16-1 γυναίκα» στη σύνθεση της νέας πολιτικής γραμματείας του ΣΥΝ, αυτού του φεμινιστικότερου, κατά τα άλλα, πολιτικού οργανισμού στην Ελλάδα. Ένδειξη κι αυτό του πόσο πολλά έχουμε ακόμη να κάνουμε μετά από έναν αιώνα αγώνων των γυναικών, που κατάφερε τόσο πολλά, αλλά και τόσο λίγα.

Η Εύη Πάτκου είναι μέλος της Π.Κ. Εκπαιδευτικών Θεσ/νίκης του Συνασπισμού

ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΣΙΜΟΥ

Η ιστορία που ταλαιπωρεί εδώ και αρκετό καιρό τη δημόσια ζωή, δηλαδή η απόπειρα αυτοκτονίας του γενικού γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού Χρήστου Ζαχόπουλου, έχει φέρει στην επιφάνεια διάφορες πολύ ενδιαφέρουσες πτυχές της ελληνικής κοινωνίας και της αθάνατης ελληνικής λεβεντιάς. Τι μάθαμε ή τι αναγκαστήκαμε να εμπεδώσουμε ακόμα και οι πλέον δύσπιστοι από αυτή την υπόθεση;

Κατά πρώτο, ότι η διαπλοκή είναι δομικό στοιχείο του καπιταλισμού αλά ελληνικά (και όχι μόνο. Η Siemens μας δείχνει το δρόμο εδώ και χρόνια, καθώς φαίνεται): διαχειρίζομαι έναν ειδικό λογαριασμό και κρατάω και κατιτί για την πάρτη μου, κάνω αποχαρακτηρισμούς αρχαιολογικών χώρων για να φτιάξουν ξενοδοχεία οι φίλοι μου και έχω αφανείς σχέσεις με διάφορους μεγαλοπαράγοντες των ΜΜΕ. Επίσης μάθαμε ότι, αν είσαι γυναίκα, σχετικά νεαρής ηλικίας και θες να βρεις μια σταθερή θέση εργασίας, πρέπει να κάνεις πολλών ειδών παραχωρήσεις…
Τα νέα ήθη και έθιμα στις εργασιακές σχέσεις είναι γνωστά. Η μονιμότητα, η κοινωνική ασφάλιση, ο συνδικαλισμός και τελοσπάντων ό,τι θυμίζει αξιοπρεπείς εργασιακές συνθήκες είναι ντεμοντέ. Η μόδα προστάζει ατομικές συμβάσεις, ανταγωνισμό μέχρι τελικής πτώσεως, προσωρινότητα, ανασφάλεια και ρίσκο. Ο δημόσιος τομέας, καθώς βρίσκεται στην πρωτοπορία του αγώνα για την πάταξη του επάρατου συνδικαλισμού και τις παραφυάδες αυτού, εκτός από τις νομοθεσίες που δίνουν επιπλέον εξουσία στους λογής λογής εργοδότες, λειτουργεί τις υπηρεσίες του με τα πρότυπα και τις αξίες του «υγιούς ανταγωνισμού». Οι συλλογικές συμβάσεις μας πάνε πίσω, οι ατομικές είναι η αιχμή του δόρατος. Ο εκσυγχρονισμός προτάσσει ότι «ουδέν μονιμότερον του προσωρινού». Σε περίπτωση που έχεις την τρελή φιλοδοξία να μονιμοποιηθείς, οι διαδικασίες είναι περίπλοκες. Η είσοδος στο κλειστό κλαμπ των προνομιούχων που έχουν σταθερή εργασία και μισθό που τους επιτρέπει να ζουν αξιοπρεπώς απαιτεί θυσίες κάθε είδους. Απ’ ό,τι φαίνεται, οι δευτερεύουσες αντιφάσεις, τουλάχιστον στον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό, έχουν πολύ άμεση σχέση με την κύρια αντίφαση.

Επίσης μάθαμε ότι, αν είσαι γυναίκα που έχεις εμπλακεί σε «σκάνδαλο» με δημόσια πρόσωπα, τότε σε προφυλακίζουν άνευ λόγου και αιτίας: η τιμή της εξουσίας και τα χρηστά ήθη πάνω απ’ όλα. Πώς είναι δυνατόν κοτζάμ γενικός γραμματέας να σαλτάρει; Πυρ, γυνή και θάλασσα είναι η απάντηση. Από τη στιγμή αυτή και μετά, τα κεντρικά και μη δελτία ειδήσεων δεν θα σε αναφέρουν ως Εύη Τσέκου αλλά ως «τριανταπεντάχρονη», ενώ το άγχος της δημοσιοποίησης του περίφημου DVD δεν θα σ’ αφήνει σε ησυχία. Οι ροζ ιστορίες είναι προνομιακό θέμα για κοινωνίες καταπιεσμένες, είτε οικονομικά είτε ηθικά: το προπατορικό αμάρτημα της σεξουαλικής χειραφέτησης και απελευθέρωσης μοιάζει με το φάντασμα που πλανιέται πάνω απ’ την Ευρώπη. Η πατρίδα, η θρησκεία και η οικογένεια καλά κρατούν. Ωστόσο, η θρησκεία με την αμαρτία και οι δημόσιες αρετές με ιδιωτικά βίτσια είναι αχώριστοι φίλοι, ενώ η γυνή πρέπει να φοβείται τον άντρα.

Τέλος, μάθαμε ότι μόνο όταν συμβούν ακραία φαινόμενα όπως αυτό της απόπειρας αυτοκτονίας κάποιου γενικού γραμματέα, είναι δυνατό να αποκαλυφθούν οι σκοτεινές πτυχές ενός ολόκληρου συστήματος εξουσίας, οι οποίες, παρεμπιπτόντως, πάνε παρέα με τις φανερές. Και ότι για να πάει ο πρωθυπουργός της Ελλάδας να επισκεφτεί τον ομόλογο του στην Τουρκία -μετά από πενήντα χρόνια- πρέπει το έθνος να κινδυνεύει. Ποιος το περίμενε ότι η χαμένη τιμή του έθνους θα σωζόταν (ή έστω ότι θα επιχειρούσαν να τη σώσουν) διαμέσου Τουρκίας; Μερικές φορές, η αστική τάξη, χωρίς να το θέλει, ακολουθεί τη «σωστή» γραμμή: το Αιγαίο ανήκει στα ψάρια του! Ζητούμενο παραμένει, μεταξύ άλλων, να δώσουμε κι εμείς την «ορθή» κατεύθυνση: οι «τριανταπεντάχρονες» δεν ανήκουν στους προϊστάμενους τους!

Ο Χρήστος Σίμος είναι υποψήφιος διδάκτορας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών

Θεσσαλονίκη, 12 Νοεμβρίου 2006

της Εύης Πάτκου

Με αφορμή το επεισόδιο της Εύβοιας, έρχεται και πάλι στο προσκήνιο η συζήτηση για τη βία κατά των γυναικών. Συνέχεια →