ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΣΤΑΜΑΤΗ

Η Αριστερά, επί ποινή ακυρώσεώς της, προσβλέπει σε πλατύ και μαχητικό κοινωνικό κίνημα. Τόσο για τη συνεπή και καθημερινή εναντίωσή της στην κρατική αυθαιρεσία, την ασυδοσία του κεφαλαίου και την κοινωνική αδικία όσο και στον αγώνα της για μια καλύτερη κοινωνία μακροπρόθεσμα. Όχι μόνο εντός εθνικών συνόρων, αλλά και για ολόκληρη την οικουμένη. Με την έννοια αυτή, η Αριστερά, εθνική και διεθνής, δεν μπορεί να υπάρξει αλλιώς στο σήμερα, παρά αν αγωνίζεται για ένα καλύτερο μέλλον.

Συνέχεια →

(ΑΥΓΗ – ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ 01/09/2009 )
του Κώστα Σταμάτη
Σχετικά πρόσφατα, ο υπουργός Δικαιοσύνης κύριος Δένδιας, στην απέλπιδα προσπάθειά του να δικαιολογήσει ανελεύθερα νομοθετήματα, δήλωσε απερίφραστα ότι η «ασφάλεια» είναι το σπουδαιότερο ατομικό δικαίωμα του πολίτη. Συνέχεια →

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΣΤΑΜΑΤΗ

Μπροστά στη διαφαινόμενη άνοδο της αποχής στις επικείμενες ευρωεκλογές, τηλεοπτική διαφήμιση προτρέπει τους ψηφοφόρους να πάνε να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, αντί να διαθέσουν αλλιώς τον καλοκαιρινό χρόνο τους, όπως, αντιθέτως, μας νεύει ορισμένο life-style της συγκυρίας. Το σποτάκι διεγείρει τη φιλοτιμία του ψηφοφόρου με το φαινομενικά καταλυτικό επιχείρημα: «5 λεπτά για τα επόμενα 5 χρόνια»!

Το σύνθημα είναι απολύτως κυριολεκτικό και ευλογοφανές. Τι είναι 5 λεπτά της ώρας, που ο καθείς μπορεί να διαθέσει από τον χρόνο του, προκειμένου να συγκαθορίσει τη σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα επόμενα 5 έτη; Δεν αξίζει τον κόπο, ώστε έκαστος εξ ημών να νιώσει Ευρωπαίος πολίτης σε θεσμικά κορυφαία στιγμή, που επαναλαμβάνεται κάθε 5 χρόνια;

Πράγματι. Ειδικά για τη δική μας αριστερά, είναι αυτονόητη ηθική και πολιτική υποχρέωση να επηρεάσουμε από κοινού την ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. Να δυναμώσουμε τη φωνή των από κάτω, δηλαδή της συντριπτικά μεγάλης πλειονότητας των μελών καθεμίας ευρωπαϊκής κοινωνίας, ενάντια στην πλουτοκρατική πολιτική των δυνάμεων του πανευρωπαϊκού δικομματισμού. Να διατρανώσουμε και σ’ αυτή την ευκαιρία ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός, επειδή έχει γίνει ηθικοπολιτικά αναγκαίος. Όχι μόνο σε κάθε κράτος-μέλος χωριστά, αλλά σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και τελικά σε όλη την οικουμένη. Θα ήμασταν ασυνεπείς, εάν, ενώ πιστεύουμε όλα τα παραπάνω ειλικρινώς, συνάμα απεμπολούσαμε το στοιχειώδες χρέος να ψηφίσουμε με πάθος για όλα αυτά και πολλά ακόμη.

Μια στιγμή, όμως. Αν διαβάσει κανείς το διαφημιστικό σποτ πίσω από τις γραμμές του, ποιο μήνυμα εκπέμπει τούτο; Πόσες φορές, άραγε, έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει ο πολίτης τα ευρωπαϊκά πολιτικά πράγματα σε ένα κανονικό μήκος του βίου; Ας πούμε 11 φορές, δηλαδή για 55 χρόνια. Αν τώρα πολλαπλασιάσουμε τα 5 λεπτά για καθεμία εκλογική διαδικασία επί 11, προκύπτουν 55 λεπτά της ώρας για ολόκληρο διάστημα ζωής, σωστά;

Ας αφήσουμε τώρα την απλή αριθμητική κι ας έρθουμε στην πολιτική θεωρία και πρακτική. Το νόημα του παραπάνω συμβολισμού παίρνει πλέον χροιά μελαγχολική. Σε ολόκληρη τη ζωή του, δηλαδή, ο Ευρωπαίος γίνεται πολίτης για μόλις 55 λεπτά της ώρας! Απελπιστικά φτωχό ακούγεται. Αν με το παραπάνω διαφημιστικό οι υπεύθυνοι ελπίζουν ότι θα φιλοτιμήσουν τους Ευρωπαίους ψηφοφόρους να ασκήσουν το εκλογικό καθήκον τους, τότε μάλλον αστόχησαν. Εις πείσμα των προθέσεων των τεχνοκρατών που το συνέλαβαν, το διαφημιστικό μήνυμα άθελά του επικυρώνει έναν λόγο για πολιτική αδιαφορία με τον πιο παραστατικό τρόπο!

Η παράμετρος αυτή δεν είναι αμελητέα στη συνείδηση πολλών ανθρώπων, όχι απαραίτητα πολιτικά απαθών αφεαυτών. Ανατρέχει στην καθόλου παράλογη δυσπιστία, ήδη των Μοντεσκιέ και Ρουσσώ, απέναντι στην κοινοβουλευτική δημοκρατία (αγγλικού τύπου, του 18ου αιώνα). Ο ψόγος είναι πασίγνωστος και εν πολλοίς αληθής: ο υπήκοος μετατρέπεται στιγμιαίως σε πολίτη κάθε τέσσερα ή πέντε χρόνια. Ενδιαμέσως, όμως, πώς μπορεί ο νεωτερικός ιδιώτης να παραμένει και ενεργός πολίτης;

Για τους δημοκράτες πολίτες της αριστεράς, το ερώτημα έχει απαντηθεί προ πολλού. Όποιος νοιάζεται πραγματικά για τους όρους τού κοινώς ευ ζην παλεύει καθημερινά και ποικιλότροπα γι’ αυτούς. Τόσο για τη δημοκρατική πολιτική μορφή της κοινωνίας αυτή καθεαυτήν όσο και για το κοινωνικο-πολιτικό περιεχόμενο των συνταγματικών διευθετήσεων, των νομοθετικών πρωτοβουλιών, των πολιτικών αποφάσεων. Το δημοκρατικό πολιτικό παίγνιο δεν εξαντλείται την ημέρα των δημοτικών, εθνικών ή ευρωπαϊκών εκλογών. Μας καλεί να αγωνιζόμαστε διηνεκώς για ανθρώπινο παρόν κι ένα καλύτερο μέλλον. Σε όλους τους τόπους, θεσμικούς ή μη, όπου διακυβεύονται η πραγματική ελευθερία, η ουσιαστική ισότητα, η αυθεντική αλληλεγγύη. Σε ολόκληρη τη διάρκεια μιας κοινοβουλευτικής τετραετίας ή πενταετίας. Σε ολόκληρη τη ζωή μας, εν τέλει.

Με μια ποιοτική διαφορά: οι δημοκρατικοί πολίτες της Αριστεράς καθόλου δεν επιτρέπεται να υποτιμούμε την αξία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας στα σύγχρονα, πολυάνθρωπα πολιτικά ολοκληρώματα. Μόνο που, παράλληλα με αυτήν, οραματιζόμαστε το βάθεμα του δημοκρατικού ιδεώδους: γενικευμένη κοινωνική και οικονομική δημοκρατία. Τούτο υπερβαίνει, βεβαίως, τα όρια αντοχής του καπιταλιστικού συστήματος. Ωστόσο, εάν δεν μπορούμε να πραγματώσουμε εδώ και τώρα αυτή την «πορεία στον ουρανό», οι ανάγκες του παρόντος παραείναι επιτακτικές, ώστε να αδιαφορούμε γι’ αυτές, στο στενότερο πλαίσιο και τις ειδικότερες περιστάσεις του κοινού βίου μας. Για ποιους, λοιπόν, και σε ποιο ακριβώς πράγμα θα ήταν λύση η αποχή;

Ο Κώστας Σταμάτης είναι καθηγητής του Τμήματος Νομικής του ΑΠΘ